13 Uğursuz mu
Ayın 13’ü bir Cuma günü, filmlerden alıştığımız deyimiyle 13. Cuma... Peki 13 sayısının uğursuzluğu nereden geliyor.
13 Sayısı Korkusu veya bilimsel adıyla `triskaidekafobi`. Hobilerimizden söz etmek kolaydır da konu fobilerimiz olunca durum pek de iç açıcı olmuyor! Hepimizin çeşitli korkuları var. Kimimiz kimi hayvanlardan korkar, kimi ortamlardan uzak durur; kimimizin korkularıysa küçücük ayrıntılardan oluşur. Yüzlerce farklı fobi türü var. Kuş tüyünden korkma (Pteronofobi), kuklalardan korkma (Pupafobi), yer fıstığı ezmesinin damağa yapışmasından korkma (Arakibutirofobi), sarı renkten korkma (Ksantofobi)... Daha yaygın fobilerden biriyse `13 sayısının uğursuzluğundan korkma` yani `Triskaidekafobi`dir. Triskaidekafobi Yunanca`da `üç ve on, fobi` sözcüklerinden oluşuyor. Sözcüğe yazılı kaynaklarda ilk kez 1911 yılında, I. H. Coriat`ın `Abnormal Psychology` adlı yapıtında rastlandı. Her yılın en az bir ayının 13`üncü günü cumaya denk geliyor. Paraskevidekatriafobi, 13`üncü cumalardan korkmaya verilen addır. 13 fobisinin kaynağı olarak birçok olay gösteriliyor. > Hz. İsa`nın bir cuma günü çarmıha gerilmesinden önceki son yemeğinde toplam 13 kişi bulunuyordu; İsa ve 12 Havari. Sonraları 13 sayısını çağrıştıran bu sayının içinde geçtiği herşey lanetli, kötü, korkunç olarak nitelendirilmeye başlandı. > İbraniler`e göre 13 sayısının uğursuz olmasının nedeni İbrani alfabesinin 13`üncü harfinin `mavet` (ölüm) sözcüğünün ilk harfi olan `m` olmasıydı. Hammurabi kanunları listesinde 13 sayısı atlanmıştı. İskandinav mitolojisinde, İskandinav tanrılarının en kötülerinden olan Loki, Valhalla`daki oniki kişilik bir şölene davetsiz olarak gitmişti. 13`üncü kişi olarak gittiğinde, gözyaşı tanrısı olarak da anılan, adının anlamı `Muzaffer` olan, yakışıklı ve adil Baldr`ın ölümüne yol açtığından, bu sayı uğursuz olarak anılmaktaydı. 13 Ekim 1307 Cuma günü, Fransa Kralı Philippe ile Papa Clemens`in işbirliği sonucu Tapınak Şövalyeleri`nin çoğu tutuklanıp idam edilmişti. > Tarihte ünlü adlardan kimileri de bu fobiye sahipti. Henry Ford ayın 13`ünde çalışmazdı. Franklin Delano Roosevelt 13 kişilik bir grupla aynı masada yemek yemezdi. Napolyon, Mark Twain ve Richard Wagner de bu fobiye sahip öteki ünlü kişilerdir. > Birçok otel müşterisi 13 numaralı odada kalmayı reddeder; bu nedenle kimi otellerde oda numaraları 12, 12A, 14 olarak devam eder. Yemek sırasında masada 13 kişinin olması büyük uğursuzluk olarak görülür. Ayın 13`üne rastlayan cuma gününde kişiler yolculuk yapmaktan, anlaşma imzalamaktan kaçınırlar. Kimi ülkelerde gökdelenlerin asansörleri 13`üncü katta durmaz. Agatha Christie`nin `Thirteen at Dinner` adlı romanında da sayı uğursuz olarak geçmektedir. > Aslında 13 sayısı tüm toplumlarda uğursuz değil. Örneğin, Meksika`da, Keltik ve Germen toplumlarında bu sayı genelin tam tersine önemli, kutsal ve şans getiren bir sayı olarak düşünülüyordu.
